Behandeling van Hartfalen

Hartfalen is een chronische ziekte die een levenslange behandeling nodig heeft. Met de behandeling kunnen de verschijnselen en symptomen van hartfalen en ook de hartfunctie verbeteren. Soms kan de onderliggende oorzaak van hartfalen hersteld worden, zoals in het geval van klepletsels of een hartritmestoornis.

In de meeste gevallen echter is de behandeling van hartfalen een balans van de juiste medicatie. In sommige gevallen helpen toestellen het hart juist te kloppen en samen te trekken.

De behandeling van hartfalen kan via verschillende wegen gebeuren en vaak zijn combinaties van onderstaande therapieën nodig:

• Levensstijl
  Aanpassingen aan de levensstijl kunnen in belangrijke mate helpen bij hartfalen. Rookstop, gezond eten, dagelijks bewegen en een gezond gewicht aanhouden zijn de beste methoden om op een eenvoudige manier hartfalen te verbeteren.
• Medicatie
  Verschillende klassen van medicijnen zijn beschikbaar in de behandeling van hartfalen. Ze werken op de pompfunctie van het hart, verlagen de bloeddruk of zorgen voor verlies van overtollig vocht.
• Chirurgie
  Hartfalen moet soms operatief behandeld worden.

Levensstijl aanpassingen

Het veranderen van levensstijl kan dikwijls helpen om de verschijnselen en symptomen van hartfalen te verlichten en voorkomen dat de ziekte verergert:

Stoppen met roken

Roken beschadigt de bloedvaten, vermindert de hoeveelheid zuurstof in het bloed en doet het hart sneller slaan. Rookstop ias onontbeerlijk in de behandeling van hartfalen.

Dagelijks wegen

Dit gebeurt best elke morgen nadat geürineerd werd, maar voor het ontbijt. Het is best zijn arts te verwittigen als men per dag een toename heeft van 1,5 kilogram of meer. Dit betekent immers dat men vocht ophoudt en er een wijziging nodig is in het behandelingsschema.

Zout beperken

Natrium is een component van zout. Te veel natrium draagt bij tot het ophouden van water, waardoor het hart harder moet werken en wat tot ademnood en gezwollen benen, enkels en voeten leidt. Bij personen met hartfalen, is de aanbevolen dagelijkse dosis natrium in de voeding niet meer dan 2 gram.

Overgewicht bestrijden

Bij overgewicht kan een diëtist helpen bij het streven naar het ideale gewicht.

Vetten en cholesterol limiteren

Buiten het vermijden van voeding met een hoog natriumgehalte limiteert men in de voeding best ook de hoeveelheid verzadigde vetten en cholesterol. Een voeding rijk aan vetten en cholesterol is een risicofactor voor hartvaatziekte, die dikwijls de onderliggende oorzaak is van of bijdraagt tot hartfalen.

Alcohol en vochten limiteren

De arts zal waarschijnlijk ook aanbevelen om bij hartfalen geen alcohol te drinken, gezien dit kan inwerken op de medicatie, de hartspier kan verslappen en het risico op een abnormaal hartritme kan verhogen. Bij ernstig hartfalen kan de arts ook het limiteren van de hoeveelheid in te nemen vocht aanbevelen.

Lichaamsbeweging

Matige lichaamsbeweging helpt het lichaam gezond en in conditie te houden, waardoor de eisen aan de hartspier verminderd worden. Alvorens met oefenen te starten is het aangewezen om met de arts een oefenprogramma te bespreken. De arts kan bijvoorbeeld een wandelprogramma aanbevelen. Bepaalde ziekenhuizen bieden ook een cardiaal revalidatie programma aan.

Stress verminderen

Stress of angst doet het hart sneller slaan. Dit kan het hartfalen verergeren gezien het hart al problemen heeft om aan de behoeften van het lichaam tegemoet te komen. Best is van manieren te zoeken die de stress verminderen. Om het hart de nodige rust te geven doet men best een dutje of legt men, indien mogelijk, de voeten wat hoger.

Makkelijk slapen

Bij ademnood, vooral 's nachts, slaapt men best met het hoofd omhoog in een hoek van 45°. Bij snurken of andere slaapproblemen laat men zich best testen op slaapapneu. Ook vermijdt men best uitgebreide maaltijden net voor het slapen gaan.

Medicatie

Hartfalen wordt gewoonlijk behandelt met een combinatie van medicatie. Afhankelijk van de symptomen worden één of meerdere van de volgende medicamenten voorgeschreven:

• Angiotensin-converting enzyme (ACE) inhibitoren
  Dit medicament helpt mensen met hartfalen langer leven en zich beter voelen. ACE inhibitors zijn een type vasodilatator, een medicament dat de bloedvaten wijder maakt en de bloeddruk verlaagt, de bloedstroom verbetert en de werklading van het hart verhoogt.
• Angiotensin II receptor blockers (ARBs)
  Dit medicament heeft vele van dezelfde voordelen van de ACE inhibitors. Zij kunnen een alternatief zijn voor mensen die de ACE inhibitors niet verdragen.
• Digoxine
  Dit medicament, ook digitalis genoemd, verhoogt de kracht van de hartspiercontracties. Het vertraagt ook de hartslag.
• Beta-blockers
  Deze classe van medicamenten vertraagt het hartritme, verlaagt de bloeddruk en verbetert de hartfunctie. Deze medicamenten verminderen eveneens het risico op sommige abnormale hartritmes.
• Diureta
  De klassieke plaspillen doen verhogen de urineproduktie en zorgen er hiermee mee dat het vocht niet in het lichaam wordt opgeslagen. De medicamenten verminderen eveneens het vocht in de longen, zodat men makkelijker kan ademen. Omdat diuretica ervoor zorgen dat het lichaam kalium en magnesium verliest, schrijft de arts meestal ook supplementen van deze mineralen voor. Bij een behandeling met diuretica gebeurt het ook dikwijls dat de arts regelmatig bloed afneemt voor het testen van kalium en magnesium in het bloed.
• Aldosterone antagonisten
  Deze medicamenten zijn kaliumsparende diuretica, maar ze hebben bijkomende kenmerken die het hart helpen om beter te werken, ze kunnen de littekenvorming van het hart omkeren en kunnen mensen met ernstig hartfalen helpen om langer te leven.

Mogelijk moet men twee of meer medicamenten slikken om hartfalen te behandelen, bovendien kan de arts beslissen om ook nog andere medicatie voor te schrijven: nitraten tegen borstpijn, een statine om de cholesterol te verminderen of bloedverdunnende medicatie om bloedklonters te voorkomen.

Het kan zelfs gebeuren dat men enkele dagen moet gehospitaliseerd worden, indien er een opflakkering is van de symptomen van hartfalen. In het hospitaal kan ook additionele medicatie gegeven worden om het hart beter te helpen pompen en om de symptomen te verlichten. Bovendien kan het zijn dat er supplementair zuurstof wordt toegediend via een masker of een neusbril. Bij ernstig hartfalen kan zelfs gedurende lange tijd zuurstof worden toegediend.

Chirurgische ingrepen

Soms is chirurgie wenselijk om de onderliggende problemen die tot hartfalen leiden te behandelen, zoals:

Coronaire bypass chirurgie

Indien meerdere geblokkeerde arteriën bijdragen tot hartfalen, kan de arts coronaire arteriële bypass chirurgie aanbevelen (vaak ook kortweg bypass of overbrugging genoemd). In deze procedure, vervangt een ader uit het been, de arm of de borst de geblokkeerde ader van het hart, om zo de bloedsoorstroming van de hartspier te herstellen.

Hartklepreparatie of -vervanging

Indien een slechtwerkende hartklep hartfalen veroorzaakt, kan de klep soms hersteld of vervangen worden. De chirurg kan de originele klep aanpassen (valvuloplastie) om de terugwaartse bloedstroom te elimineren. De chirurg kan de klep eveneens herstellen door de klepblaadjes opnieuw te verbinden, of door het overdadige klepweefsel te verwijderen zodat de klepblaadjes vaster aansluiten. Soms houdt het herstellen van de klep het nauwer maken of verplaatsen van de ring rond de klep (annuloplastie) in. Het vervangen van de klep wordt gedaan wanneer de klepherstel niet mogelijk is. Bij de klepvervangingschirurgie wordt de beschadigde klep vervangen door een artificiële (prosthetische) klep.

Inplantbare cardioverter-defibrillators (ICDs)

Een ICD is een toestel dat ingeplant wordt onder de huid en via de venen in de borst met smalle draden wordt aangehecht aan het hart. De ICD monitort het hartritme. Indien het hart aan een gevaarlijk ritme begint te kloppen, of als het hart stopt, tracht de ICD het terug in zijn normaal ritme te shocken.

Cardiale resynchronisatie (CRT)

Bij cardiale resynchronisatie wordt een biventriculaire pacemaker ingeplant die geregeld elektrische impulsen zendt naar beide hartkamers (de linker en de rechter ventrikel), zodat deze op een meer efficiënte, gecoördineerde manier pompen. Liefst de helft van de personen met hartfalen hebben problemen met het elektrisch systeem van hun hart, wat er oorzaak van is dat hun al verzwakt hart op een ongecoördineerde manier klopt. Deze inefficiënte spiercontractie kan ervoor zorgen dat het hartfalen verergert. Dikwijls wordt bij mensen met hartfalen een biventriculaire pacemaker gecombineerd met een ICD.

Hartpomp (left ventricular assist devices, of LVADs)

Deze mechanische toestellen worden in het abdomen of de borst ingeplant en aan een verzwakt hart aangehecht om het te helpen pompen. Artsen gebruikten eerst hartpompen om harttransplantatie kandidaten in leven te houden terwijl ze op een donorhart wachtten. LVADs worden nu soms als een alternatief voor transplantatie gebruikt. Ingeplante pompen kunnen het leven van sommige mensen met ernstig hartfalen, die niet geschikt of bekwaam zijn om een harttransplantatie te ondergaan, of die op een nieuw hart wachten, significant uitbreiden en verbeteren.

Harttransplantatie

Sommige mensen hebben zulk ernstig hartfalen dat chirurgie of medicatie niet meer kan helpen. Het kan dan nodig zijn het ziek hart te vervangen door een gezond donorhart. Harttransplantatie kan het overleven en de levenskwaliteit van sommige mensen met ernstig hartfalen dramatisch verbeteren. Nochtans moeten transplantatiekandidaten dikwijls maanden of zelfs jaren wachten alvorens een geschikt donorhart gevonden wordt. Sommige transplantatiekandidaten verbeteren tijdens deze wachtperiode via medicatiebehandeling of toesteltherapie en kunnen soms van de transplantatiewachtlijst verwijderd worden.